Συνέντευξη:
Οι γυναίκες στα media
Από την Κατερίνα Καλού
Ας μην κοροϊδευόμαστε. Ο σεξισμός στον δημόσιο λόγο ήταν και παραμένει διάχυτος και οι γυναίκες στα ελληνικά Μέσα Ενημέρωσης καλούνται καθημερινά να κάνουν ότι δεν βλέπουν τον... ελέφαντα στην αίθουσα σύνταξης.
Από την τηλεόραση μέχρι το ραδιόφωνο και από τα sites μέχρι τις εφημερίδες και τα περιοδικά, ικανές δημοσιογράφοι δίνουν τη δική τους μάχη μέχρι και σήμερα για να κερδίσουν τα αυτονόητα και να αφήσουν πίσω τις ταμπέλες και τις διακρίσεις.
Το Gazzetta, στο πλαίσιο του προγράμματος #thema_isotitas, μίλησε με τέσσερις επαγγελματίες του χώρου, που η καθεμία από το πόστο της αποδεικνύει ότι τα πράγματα μπορούν να αλλάξουν μόνο προς το καλύτερο. Αυτό είναι άλλωστε και το μεγάλο στοίχημα.
Λίνα Γιάνναρου
Δημοσιογράφος στο ελεύθερο ρεπορτάζ στην Καθημερινή
Αν κάτι κάνει καλά είναι να διηγείται ιστορίες. Η Λίνα Γιάνναρου είναι δημοσιογράφος στο ελεύθερο ρεπορτάζ της Καθημερινής και συχνά επιστρατεύει το χιούμορ στη μεγάλη μάχη απέναντι στον σεξισμό.
Πιστεύεις ότι οι γυναίκες που συμμετέχουν στο δημόσιο διάλογο έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με διακρίσεις λόγω φύλου;
«Ναι, οι γυναίκες δημοσιογράφοι έρχονται συχνά αντιμέτωπες με διακρίσεις λόγω φύλου. Η βεντάλια είναι μεγάλη. Από τη δυσκολία ανέλιξης και τις μισθολογικές διαφορές σε σχέση με τους άνδρες συναδέλφους μέχρι την πιο ανάλαφρη θεματολογία που οι γυναίκες ρεπόρτερ καλούνται να καλύψουν και τα σεξιστικά σχόλια που καλούνται να αντιπαρέλθουν για να κάνουν ήσυχες τη δουλειά τους. Ακόμα και σήμερα, οι γυναίκες που αναλαμβάνουν κρίσιμα πόστα ή καλύπτουν νευραλγικούς για ένα Μέσο τομείς είναι οι εξαιρέσεις στον κανόνα. Κοινώς όσες μεγαλώσαμε βλέποντας Murphy Brown στην τηλεόραση, πλανηθήκαμε πλάνη οικτράν».
Θυμάσαι ένα περιστατικό σεξισμού που βίωσες στην επαγγελματική σου πορεία;
«Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ο κεκαλυμμένος σεξισμός, αυτός που ενδύεται το μανδύα της φιλοφρόνησης ή του ενδιαφέροντος. Στη διάρκεια της επαγγελματικής μου ζωής, για παράδειγμα, έχω λάβει δεκάδες σχόλια από συναδέλφους ή ακόμα και άτομα ψηλότερα στην ιεραρχία από μένα για την εμφάνισή μου ("όμορφη είσαι σήμερα", "φαίνεσαι κουρασμένη, βγήκες χθες;"), για το σώμα μου ("πάχυνες λίγο;", "αδυνάτισες, κούκλα είσαι"), ακόμα και για το ντύσιμό μου ("σου πάει αυτό που φοράς", "μην σε ξαναδώ ντυμένη έτσι" – φορούσα ένα αθλητικό παντελόνι). Όλα αυτά, που σε πολλούς αναγνωρίζω ότι ακούγονται εντελώς άκακα, είναι σχόλια που ένας άνδρας δεν χρειάζεται να αντιμετωπίσει στον χώρο εργασίας. Που αλλάζουν το ph της επαγγελματικής σχέσης, μετατοπίζουν την προσοχή από το αντικείμενο της δουλειάς κάπου αλλού».
Παρότι πολλές γυναίκες αναλαμβάνουν πλέον υψηλές ιεραρχικά θέσεις στο χώρο των ΜΜΕ, το ποσοστό αυτό είναι σαφώς μικρότερο σε σχέση με τους άνδρες στις αντίστοιχες θέσεις. Πιστεύεις ότι ο μισθός και οι θέσεις που διεκδικούν οι γυναίκες στις εφημερίδες και στα περιοδικά σήμερα είναι οι ίδιες με εκείνες που διεκδικούν οι άνδρες; Έχει γίνει κάποια πρόοδος στον χώρο;
«Σαφώς έχει σημειωθεί πρόοδος. Όλο και περισσότερες γυναίκες αναλαμβάνουν θέσεις – κλειδιά στις εφημερίδες και τα περιοδικά. Πρόκειται όμως ακόμα για τις εξαιρέσεις στον κανόνα. Οι γυναίκες καταλαμβάνουν ισότιμο χώρο στο newsroom, όχι όμως και στις θέσεις ευθύνης».
Ακόμη και σε περιπτώσεις που κάποιο δημοσίευμα ανήκει σε γυναίκα αρθρογράφο, η προτεραιότητα που δίνεται στην παρουσίαση των γυναικών μέσα από την εμφάνισή τους είναι σε στοιχεία που συμβάλλουν στην αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος. Το έχεις δει να συμβαίνει, το έχεις κάνει ασυναίσθητα σε κείμενό σου ή το έχεις πάντα στο μυαλό σου όταν ξεκινάς να γράφεις;
«Δυστυχώς το έχω κάνει κι εγώ, ασυναίσθητα φυσικά. Περιγράφοντας τη συνεντευξιαζόμενη γυναίκα, έχω αναφερθεί στην εμφάνισή της με κάποιο εμπνευσμένο μεν, άσχετο με το θέμα σχόλιο δε. Είναι απίστευτο ότι στο υποσυνείδητό μας έχει καταγραφεί ότι δεν αρκεί να περιγράψεις τα επιτεύγματα μιας γυναίκας, αλλά και την ίδια».
«Και μητέρα και αρθρογράφος», «και κομψή και έξυπνη», «μητέρα, σύζυγος και επιχειρηματίας», «διάσημη αλλά κυρίως μαμά». Σου έχει τύχει ακόμη και εκτός χώρου να σε στιγματίζουν με αφορμή την ηλικία, την εμφάνιση, τη συμπεριφορά, τις επιλογές; Πώς θα απαντούσες σε κάτι τέτοιο;
«Ναι, μου έχει συμβεί ο άλλος να δηλώσει έκπληκτος που έκανα μια καλή ερώτηση ή που έγραψα ένα ωραίο κείμενο. Είτε θα του έμοιαζα πολύ μικρή για να κάνω με επάρκεια τη δουλειά είτε πολύ χαριτωμένη. Με έχουν συστήσει επίσης ως "όχι μόνο όμορφη, αλλά και πολύ καλή δημοσιογράφος", στο οποίο συνήθως απαντώ "πολύ όμορφη, έτσι κι έτσι δημοσιογράφος". Η αλήθεια είναι ότι συνεχίζουν να με φέρνουν σε αμηχανία όλα αυτά και δεν έχω βρει την κατάλληλη απόκρουση. Τουλάχιστον έγινα κάπως αργά στη ζωή μαμά και απέφυγα το κλισέ "και μαμά και επαγγελματίας"».
Ένα ακόμη όπλο κατά του σεξισμού είναι η αναζήτηση συμμάχων – ένα από τα ζητήματα που ανέδειξε το κίνημα #MeToo. Πιστεύεις ότι αν μιλήσει μία γυναίκα, τότε ανοίγει ο δρόμος ώστε να μπορέσουν να μιλήσουν και άλλες; Σου έχει τύχει κάποιο περιστατικό παρενόχλησης εντός εργασιακού χώρου ή έχεις δει να συμβαίνει κάτι αντίστοιχο σε συνάδελφό σου;
«Για να το πω κομψά με έχουν φλερτάρει άνθρωποι που λόγω της θέσης τους δεν θα έπρεπε να με φλερτάρουν. Ήταν εποχές που το #metoo δεν υπήρχε ούτε ως ιδέα οπότε είχα διστάσει να καταγγείλω τη συμπεριφορά. Το μόνο όπλο που είχα τότε στη φαρέτρα μου ήταν το χιούμορ, το οποίο και ενεργοποίησα. Πολύ συχνά γυναίκες δίνουν την εικόνα ότι χαριεντίζονται ενώ στην πραγματικότητα απλώς αποκρούουν άκομψες συμπεριφορές. Είναι coping mechanism».
Έφη Αλεβίζου
Παρουσιάστρια του Δελτίου Ειδήσεων στον Alpha
Η Έφη Αλεβίζου δηλώνει ότι δεν είναι μια ξανθιά που την... έκαναν παρουσιάστρια. Με πολυετή εμπειρία στον χώρο και στα Δελτία Ειδήσεων, βγαίνει στον αέρα του Alpha για να ενημερώσει τους τηλεθεατές, αλλά και για να τους πείσει ότι ο σεξισμός στον δημόσιο λόγο είναι πλέον μη αποδεκτός.
Πιστεύεις ότι οι γυναίκες που συμμετέχουν στο δημόσιο διάλογο, όπως οι επαγγελματίες που εργάζονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με διακρίσεις λόγω φύλου;
«Δεν θα εστίαζα μόνο σε επαγγελματίες που συμμετέχουν στον δημόσιο διάλογο. Οι διακρίσεις λόγω φύλου υπάρχουν σε όλα τα επαγγέλματα, σε όλα τα κοινωνικά στρώματα και εκφράζονται με ποικίλους τρόπους. Είναι θέμα παιδείας! Ειλικρινά όμως, πιστεύω ότι η πραγματικότητα είναι πλέον πολύ καλύτερη σε σχέση με παλαιότερα και ότι θα είναι σαφώς καλύτερη τα επόμενα χρόνια. Νιώθω ότι αλλάζει σιγά σιγά η κουλτούρα μας».
Πώς αντιμετωπίζεις στερεοτυπικές ή/και σεξιστικές συμπεριφορές στο δημόσιο χώρο που οριοθετούν τα ΜΜΕ;
«Με θυμώνουν όλο και περισσότερο όσο περνούν τα χρόνια. Δεν είναι συμπεριφορές που "συνηθίζονται". Κάνεις μια δουλειά που αγαπάς, όσο καλύτερα μπορείς, αλλά για κάποιους μπορεί να τα έχεις καταφέρει επειδή "έλα μωρέ, είναι ξανθιά γι’αυτό την έκαναν παρουσιάστρια".
Κάποιος σε "έκανε" δηλαδή, δεν έγινες επειδή το άξιζες και χρειάζονται χρόνια για να αποδείξεις ότι μπορεί να είσαι εξίσου καλή ή και καλύτερη από έναν άνδρα συνάδελφο. Επιμένω όμως, ότι η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη σε σχέση με το παρελθόν».
Θυμάσαι ένα περιστατικό σεξισμού που βίωσες στην επαγγελματική σου πορεία;
«Ομολογώ, ότι δεν μπορώ θυμηθώ ένα συγκεκριμένο περιστατικό σεξισμού, από αυτά που σήμερα τα διαβάζεις κι εξοργίζεσαι, είτε επειδή τα βίωσες ο ίδιος είτε επειδή υπέπεσε στη αντίληψη σου και δεν αντέδρασες. Όμως, μπορώ να θυμηθώ πολλές συμπεριφορές, άλλες φαινομενικά "αθώες", άλλες όχι, που προκύπτουν από τις παγιωμένες αντιλήψεις δεκαετιών. Όπως για παράδειγμα, ότι μια γυναίκα στον επαγγελματικό χώρο, είναι περίπου φυσιολογικό να δέχεται σχόλια για την εμφάνισή της, το σώμα της, για την ημέρα που επέλεξε να φορέσει πιο στενά ρούχα ή πιο ψηλά τακούνια. Δεν είναι "φυσιολογικό", δεν είναι "ανεκτό" και ευτυχώς, συμβαίνει όλο και λιγότερο».
Πιστεύεις ότι ο μισθός και οι θέσεις που διεκδικούν οι γυναίκες στην τηλεόραση σήμερα είναι οι ίδιες με εκείνες που διεκδικούν οι άνδρες;
«Νομίζω ότι στα ΜΜΕ, στον τομέα των απολαβών και των υψηλών θέσεων, έχουν γίνει άλματα την τελευταία εικοσαετία. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι στον χώρο των Media, συναντάμε γυναίκες σε πολύ υψηλές θέσεις και με αντίστοιχους μισθούς».
Ακόμη και σε περιπτώσεις που κάποιο ρεπορτάζ ανήκει σε γυναίκα δημοσιογράφο, η προτεραιότητα που δίνεται στην παρουσίαση των γυναικών μέσα από την εμφάνισή τους είναι σε στοιχεία που συμβάλλουν στην αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος. Το έχεις δει να συμβαίνει στα κανάλια της χώρας, το έχεις κάνει ασυναίσθητα ή το έχεις πάντα στο μυαλό σου ώστε να το αποφεύγεις;
«Αν εξαιρέσουμε ένα περιστατικό στο οποίο έχω αναφερθεί και στο παρελθόν, όπου είχαμε έναν διευθυντή ειδήσεων ο οποίος δεν ήθελε να εμφανίζονται στον αέρα δημοσιογράφοι με "περιττά κιλά" ή μεγαλύτερης ηλικίας (μιλάμε για την ύψιστη γελοιότητα), θεωρώ ότι στο κανάλι που εργάζομαι εδώ και 18 χρόνια, το ρεπορτάζ το "κερδίζει" η ικανότητα, οι γνώσεις, το ταλέντο και όχι η εμφάνιση».
Ποιο είναι το πιο ακραίο σχόλιο που έχεις ακούσει σε εργασιακό χώρο ή με αφορμή τη δουλειά σου;
«Δεν ξέρω αν έχουν υπάρξει ακραία σχόλια για εμένα, αλλά ευτυχώς ή δυστυχώς, δεν έχουν φτάσει στα αυτιά μου».
Από τη συνεχή εκπαίδευση μέχρι την αντιστροφή των ρόλων ως εργαλείο κατά του σεξισμού, εσύ από την πλευρά σου πώς προσπαθείς να ισορροπήσεις σε όλο αυτό;
«Προσπαθώ να κάνω σωστά τη δουλειά μου, να σέβομαι τους συνεργάτες μου, να αναγνωρίζω τα λάθη μου και να βελτιώνομαι διαρκώς. Πάνω απ' όλα, να μην αντιμετωπίζω την δουλειά που κάνουμε ως κάτι πολύ ιδιαίτερο ή ως το κέντρο του κόσμου. Και όλα αυτά, όπως καταλαβαίνετε, δεν είναι θέμα φύλου, αλλά θέμα νοοτροπίας και αντίληψης».
«Και μητέρα και παρουσιάστρια», «και κομψή και έξυπνη», «μητέρα, σύζυγος και στην τηλεόραση», «διάσημη, αλλά κυρίως μαμά». Σου έχει τύχει ακόμη και εκτός χώρου να σε στιγματίζουν με αφορμή την εμφάνιση, τη συμπεριφορά, τις επιλογές; Πώς θα απαντούσες σε κάτι τέτοιο ;
«Καταρχάς, ευχαριστώ για το "κομψή και έξυπνη"! Για να μιλήσω σοβαρά, όμως, εκτός δουλειάς, πάνω από όλα υπάρχει το "μαμά ". Με λίγα λόγια, αν παίρνω καλό βαθμό ως "μαμά της Μελινας" και ως "σύζυγος του Βασίλη", οι υπόλοιπες "ταμπέλες" που με ακολουθούν, δεν με απασχολούν ιδιαίτερα».
Ένα ακόμη όπλο κατά του σεξισμού είναι η αναζήτηση συμμάχων – ένα από τα ζητήματα που ανέδειξε το κίνημα #MeToo. Πιστεύεις ότι αν μιλήσει μία γυναίκα, τότε ανοίγει ο δρόμος ώστε να μπορέσουν να μιλήσουν και άλλες;
«100%! Με πρώτη τη Σοφία Μπεκατώρου και στη συνέχεια τις ηθοποιούς που μίλησαν δημόσια και κατήγγειλαν όσα τους συνέβησαν (δυστυχώς είναι πάρα πολλά τα περιστατικά, για να αναφερθώ σε όλες ονομαστικά), η κοινωνία ταρακουνήθηκε συθέμελα. Είναι εξαιρετική η "υπηρεσία" που προσέφεραν όλες αυτές οι γυναίκες, καθώς με την γενναιότητα τους βοηθούν χιλιάδες θύματα να πουν "ως εδώ". Οι κοινωνίες αλλάζουν, η νοοτροπία αλλάζει και, είτε το θέλουν είτε όχι, θα αλλάξουν και τα κολλημένα μυαλά».
Σου έχει τύχει κάποιο περιστατικό παρενόχλησης εντός εργασιακού χώρου ή έχεις δει να συμβαίνει κάτι αντίστοιχο σε συνάδελφό σου;
«Δεν μου έχει τύχει ποτέ, αλλά ιδίως μικρότερη, έχω αναγκαστεί να υπάρξω εξαιρετικά απόμακρη με τους συναδέλφους μου. Στην περίπτωσή μου, η στάση αυτή "βοήθησε", αλλά σίγουρα πρέπει να διεκδικήσουμε μια επαγγελματική πραγματικότητα όπου δεν θα χρειάζεται να είσαι απόμακρος, ώστε να "εξασφαλίσεις" πως δεν θα δεχθείς σεξουαλική παρενόχληση».
Ελένη Κεχαγιά
Lifestyle Editorial Director στη Liquid Media
Έχει περάσει από πολλά και διαφορετικά Μέσα για να πάρει πολλά και διαφορετικά μαθήματα. Σήμερα, η Διευθύντρια του jenny.gr και Lifestyle Editorial Director της Liquid Media βλέπει τις γυναίκες στο Ίντερνετ να συμμετέχουν σε μια επανάσταση και δεν μπορεί παρά να σταθεί στο πλευρό τους μπροστά και πίσω από την οθόνη.
Πιστεύεις ότι οι γυναίκες που συμμετέχουν στο δημόσιο διάλογο έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με διακρίσεις λόγω φύλου;
«Φυσικά. Σκεφτείτε μόνο πόσο πιο εύκολος είναι ο χαρακτηρισμός μιας γυναίκας όταν κάνει κάτι που δεν είναι αρεστό ή δόκιμο, σε σχέση με ενός άντρα που οι χαρακτηρισμοί του θα εξαντληθούν σε 3 με 4 επίθετα. Πέραν της πλάκας, η γυναίκα ευτυχώς τα τελευταία χρόνια έχει ισχυροποιήσει τη θέση της στον χώρο εργασίας και έχει τοποθετήσει τις κόκκινες γραμμές της. Εχει αναπτύξει τακτικές και άμυνες δημιουργώντας τελικά μία πανοπλία η οποία τη βοηθά να αντικρούει, να ελίσσεται και τελικά – παρότι αναγκάζεται να παίρνει τον δύσκολο δρόμο – να εξελίσσεται».
Θυμάσαι ένα περιστατικό σεξισμού που βίωσες στην επαγγελματική σου πορεία; Είτε ως θύμα είτε ως θεατής;
«Ως θύμα. Αν και δεν μου αρέσει να χαρακτηρίζω τον εαυτό μου "θύμα". Πολλά χρόνια πριν από έναν συνάδελφο σε ανώτερη θέση, με τον οποίο συνεργαζόμασταν καθημερινά και ο οποίος γενικά είχε ελεγχόμενη συμπεριφορά "γυπαετού", όπως θα λέγαμε στην αργκό. Ίσως λόγω υπέρμετρης αυτοπεποίθησης, συνδυασμένης με μία μίξη θαυμασμού και προσπάθειας αστεϊσμού, την ώρα που κλείναμε τεύχος σε εφημερίδα, κατέληξε να κάνει (όχι μόνο μπροστά μου αλλά και σε τρίτους) ένα άκρως σεξιστικό σχόλιο/χαρακτηρισμό για το πρόσωπό μου. Ημουν πολύ μικρή και η πρώτη μου αντίδραση, μετά το σοκ, ήταν να βάλω τα κλάματα από τα νεύρα μου γιατί ένιωσα αδιανότητα προσβεβλημένη και ντροπιασμένη.
Η επόμενή μου κίνηση όμως, ήταν να πάω μπροστά του και να του πω πολύ ήρεμα, ότι "αν αναφερθείς ξανά με οποιοδήποτε τρόπο στο όνομά μου πέραν της δουλειάς, αν ξανασηκώσεις τα μάτια σου πάνω μου, θα σε καταγγείλω στην ΕΣΗΕΑ και θα σε βγάλω στα 'μανταλάκια' και άντε να το μαζέψεις". Και κάπως έτσι, όποτε έχει τύχει από τότε να βρεθούμε στον ίδιο χώρο, "στρίβει". Και αυτή η απάντησή μου ήταν ένα μικρό προσωπικό λιθαράκι.
Φυσικά το παραπάνω παράδειγμα δεν αποτελεί τη μέση εμπειρία μιας γυναίκας και δεν είναι πάντα τόσο εύκολο ούτε είναι οι συνθήκες ευνοϊκές ώστε να αντικρούσει παρόμοιες συμπεριφορές. Και αυτό είναι κάτι που, δυστυχώς, πρέπει να δουλέψουμε αρκετά ακόμα».
Πιστεύεις ότι ο μισθός και οι θέσεις που διεκδικούν οι γυναίκες στον χώρο του digital είναι οι ίδιες με εκείνες που διεκδικούν οι άνδρες; Έχει γίνει κάποια πρόοδος ειδικά σε σχέση με τα παραδοσιακά media;
«Θεωρώ πως όχι. Δεν είναι οι ίδιες, ούτε οι θέσεις ούτε οι απολαβές. Θεωρώ ότι εξακολουθεί να υπάρχει ένας "άτυπος" κανόνας, ότι οι γυναίκες στο Τύπο, μπορούν να ηγηθούν σε "γυναικεία sites" αλλά όχι σε sites τρέχουσας ειδησεογραφίας και "παρέμβασης". Είναι απειροελάχιστα τα παραδείγματα αυτήν τη στιγμή που θα βρείτε γυναίκα στην κορυφή της πυραμίδας.
Τα ειδησεογραφικά ΜΜΕ στην Ελλάδα είναι παραδοσιακά ανδροκρατούμενα (με ελάχιστες φωτεινές εξαιρέσεις). Ως παρατηρητής της εξελικτικής πορείας των Μέσων θεωρώ ότι στον μέσο όρο για τις γυναίκες σε διευθυντικές θέσεις, απλά έγινε μία μετάβαση από τα γυναικεία περιοδικά στο digital. Ο δρόμος είναι ακόμα πολύ μακρύς, ενώ η ψηφιοποίηση των μέσων επ΄ουδενί δε βοηθάει ουσιαστικά, καθώς πάνω από το 50% των εργαζομένων στο digital δεν είναι καν δημοσιογράφοι με την κλασική έννοια του όρου – οπότε σε αυτό το κομμάτι, ανεξαρτήτως φύλου, δημιουργείται ούτως ή άλλως δυσκολοκάλυπτο κενό».
Bloggers, Influencers, Editors, YouTubers. Πώς βλέπεις τις γυναίκες στο Ίντερνετ σήμερα; Κάνουν βήματα προς την ισότητα; Πόσο λεπτή είναι η γραμμή σε σχέση με την αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος;
«Οι γυναίκες στο ίντερνετ σήμερα, κοινωνιολογικά μιλώντας, συμμετέχουν σε μία επανάσταση. Και το ίντερνετ την κάνει λίγο πιο εύκολη αυτήν την επανάσταση. Με όλα τα καλά και τα κακά που μπορεί να εμπεριέχει αυτό. Το ίντερνετ είναι μία μικρογραφία της κοινωνίας μας. Ο τοίχος μας είναι μία μικρογραφία των θέλω μας και των ζωών μας. Έτσι υπάρχει μία μερίδα γυναικών, οι οποίες παλεύουν καθημερινά για τα δικαιώματά τους, ενώνουν τις φωνές τους, καταγράφουν και επικοινωνούν περιστατικά αδικίας αλλά και κακοποίησης.
Μην ξεχνάμε ότι ένα μέρος των social media, λόγω της αμεσότητάς τους ως πλατφόρμες, κάνει σχεδόν τη μισή και παραπάνω καθημερινή "δημοσιογραφική" δουλειά. Μαζί με τη δυναμική που δίνει η ελευθερία του ποσταρίσματος, αυτές οι νέες οντότητες καταφέρνουν και βοηθούν ώστε να κάνουμε, συλλογικά, σοβαρά βήματα προς τα μπροστά. Φυσικά, όπως σε όλα, έτσι και στο κομμάτι της ισότητας δε θα μπορούσε να λείπει και από εκεί η υπερβολή, ο ολοκληρωτισμός και οι ακρότητες. Όμως, όπως και στα media έτσι και στα social media, ο αναγνώστης πάντα έχει το δικό του κριτήριο, διαβάζει, κρίνει, επηρεάζεται και τελικά ακολουθεί το μοτίβο ενημέρωσης που του ταιριάζει. Ταυτόχρονα σε αυτόν τον digital κόσμο υπάρχει μία κατηγορία γυναικών που λόγω της επιβολής της εικόνας ζει σε έναν κόσμο ναρκισσισμού και της ωραιοπάθειας. Ζουν μια άλλη ζωή, θεωρητικά ακίνδυνη, με ένα πολλαπλό είδωλο που κάθε φορά του δίνουν τη μορφή που θέλουν».
Σου έχει τύχει ακόμη και εκτός χώρου να σε στιγματίζουν με αφορμή την ηλικία, την εμφάνιση, τη συμπεριφορά, τις επιλογές; Πώς θα απαντούσες σε κάτι τέτοιο;
«Φυσικά. Δε νομίζω ότι υπάρχει γυναίκα που να μην της έχουν "αναγνωρίσει" τους... διττούς της ρόλους! Τι μπορεί να απαντήσει κανείς σε αυτή την... αναγνώριση; Τίποτα. Γιατί μπαίνεις στη διαδικασία ή να αυτοαποθεωθείς ή να αποδείξεις ότι δεν είσαι ελέφαντας. Ευτυχώς με τα χρόνια και την τριβή μαθαίνεις να αναπτύσσεις αμυντικούς μηχανισμούς που όχι μόνο θέτουν τα προσωπικά σου όρια αλλά ταυτόχρονα ορίζεις ξεκάθαρα τον τρόπο που επιθυμείς να σε αντιμετωπίζουν οι γύρω σου».
Ένα ακόμη όπλο κατά του σεξισμού είναι η αναζήτηση συμμάχων – ένα από τα ζητήματα που ανέδειξε το κίνημα #MeToo. Πιστεύεις ότι αν μιλήσει μία γυναίκα, τότε ανοίγει ο δρόμος ώστε να μπορέσουν να μιλήσουν και άλλες;
«Φυσικά, αν και δεν είναι τόσο εύκολο όσο ακούγεται. Παρόλα αυτά η απόφαση μιας γυναίκας να αφηγηθεί δημόσια το προσωπικό της βίωμα, μπορεί να γίνει κινητήριος δύναμη και μοχλός επαγρύπνησης. Καμία φορά μία μικρή ή μεγάλη πράξη γενναιότητας είναι αρκετή για να ενεργοποιηθεί και να ζυμωθεί μια ολόκληρη νέα γενιά γυναικών που πιστεύει στον εαυτό της, δεν συμβιβάζεται, δεν εγκλωβίζεται σε καλούπια και στερεότυπα. Μια γενιά που δεν φοβάται – και να μιλήσει και να βοηθήσει».
Μαρία Γεωργάκαινα
Ραδιοφωνική Παραγωγός στον Ρυθμό 94.9
Είναι ραδιοφωνική παραγωγός από το 2000, εργάζεται ως εκφωνήτρια στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο και παράλληλα είναι coach στον Ant1media lab. Παράλληλα, έχει και το δικό της podcast συνεντεύξεων με τίτλο « Στον κόσμο της Μαρίας». Με θετική ενέργεια και χαμόγελο, η Μαρία Γεωργάκαινα λέει καλημέρα στον Ρυθμό 94.9 και στηρίζει τις γυναίκες με κάθε πιθανό τρόπο.
Πιστεύεις ότι οι γυναίκες που συμμετέχουν στο δημόσιο διάλογο, όπως οι επαγγελματίες που εργάζονται στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, έρχονται καθημερινά αντιμέτωπες με διακρίσεις λόγω φύλου;
«Υποθέτω πως ναι. Οι γυναίκες στα media δεν "ακούγονται" τόσο δυνατά. Τα τελευταία χρόνια όμως βλέπω φως και μια ροπή για αλλαγή».
Πώς αντιμετωπίζεις στερεοτυπικές ή/και σεξιστικές συμπεριφορές στο δημόσιο χώρο που οριοθετούν τα ΜΜΕ;
«Η μόνη και αποτελεσματική αντιμετώπιση είναι να μην αφήσεις τίποτα να πέσει κάτω. Όχι σε αυτό το θέμα. Παραχώρηση καμία. Με οριοθέτηση δημιουργείται το σωστό κλίμα.
Από την πλευρά μου ως ραδιοφωνική παραγωγός στηρίζω τις γυναίκες στα ΜΜΕ είτε με τον δημόσιο λόγο μου στον αέρα είτε ως coach στα σεμινάρια ραδιοφώνου και "κάνοντας χώρο" για νέες γυναικείες παρουσίες στον χώρο μας».
Θυμάσαι ένα περιστατικό σεξισμού που βίωσες στην επαγγελματική σου πορεία;
«Νομίζω πως ναι, πριν 15 χρόνια. Και λέω νομίζω γιατί το περιστατικό αυτό "κρυβόταν" πίσω από κάποιες δόσεις χιούμορ ωστόσο ένιωσα ότι τα όσα ειπώθηκαν ήταν πέρα για πέρα αληθινά».
Ποιο είναι το πιο ακραίο σχόλιο που έχεις ακούσει σε εκπομπή;
«Δεν θυμάμαι κάτι συγκεκριμένο, αλλά ακούω αρκετά από αυτά, συνήθως σε πρωινές εκπομπές. Είτε για να σχολιάσουν την οδήγηση είτε το ντεκολτέ.
Δεν γελάω. Ωστόσο καταλαβαίνω ότι οι άνθρωποι οι οποίοι φέρουν λόγο σεξιστικό έχουν σοβαρό πρόβλημα με τον ίδιο τους τον εαυτό, οπότε στεναχωριέμαι».
Παρότι πολλές γυναίκες αναλαμβάνουν πλέον υψηλές ιεραρχικά θέσεις στο χώρο των ΜΜΕ, το ποσοστό αυτό είναι σαφώς μικρότερο σε σχέση με τους άνδρες στις αντίστοιχες θέσεις (π.χ. διευθύντρια ειδήσεων, διευθύντρια αίθουσας σύνταξης). Πιστεύεις ότι ο μισθός και οι θέσεις που διεκδικούν οι γυναίκες στο ραδιόφωνο και στα media σήμερα είναι οι ίδιες με εκείνες που διεκδικούν οι άνδρες; Έχει γίνει κάποια πρόοδος στον χώρο;
«Καταρχάς με βάζει σε σκέψεις αυτό το ποσοστό και με στεναχωρεί απεριόριστα το μισθολογικό χάσμα. Γυναίκες με παρόμοια skills και εμπειρία με άνδρες διεκδικούν την εκάστοτε διευθυντική θέση χωρίς τελικά ούτε την πολυπόθητη πρόσληψη αλλά ούτε και τον μισθό που τους αναλογεί.
Το ποσοστό των γυναικών σε αυτές τις θέσεις δεν έχει ανέβει επαρκώς κι αυτό γιατί οι συνθήκες εργασίας χρειάζεται να γίνουν πιο ευέλικτες για να μπορούν οι γυναίκες να αποφύγουν την ανάγκη επιλογής μεταξύ οικογένειας και καριέρας».
Ακόμη και σε αναφορές on air που γίνονται από γυναίκες παραγωγούς, κάποιες φορές η προτεραιότητα που δίνεται στην παρουσίαση των γυναικών μέσα από την εμφάνισή τους είναι σε στοιχεία που συμβάλλουν στην αντικειμενοποίηση του γυναικείου σώματος. Το έχεις δει να συμβαίνει, το έχεις κάνει ασυναίσθητα ή το έχεις πάντα στο μυαλό σου όταν είσαι μπροστά από το μικρόφωνο;
«Δεν έχω εντοπίσει αυτή την "προτεραιότητα". Έχω όμως ακούσει όπως και έχω πει αυθόρμητα και καλοπροαίρετα κάτι που να έχει να κάνει με την εμφάνιση μιας γυναίκας ή το στυλ της – από θαυμασμό περισσότερο. Το ίδιο όμως έχω κάνει παρουσιάζοντας και έναν άνδρα στον αέρα. Δεν έχω υπάρξει ωστόσο επικριτική σε καμία περίπτωση γιατί κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός».
«Και μητέρα και παραγωγός», «και κομψή και έξυπνη», «διάσημη αλλά κυρίως μαμά». Σου έχει τύχει ακόμη και εκτός χώρου να σε στιγματίζουν με αφορμή την ηλικία, την εμφάνιση, τη συμπεριφορά, τις επιλογές;
«Μια και δυο; Και το χωρισμένη ξέχασες (γέλια).
Δεν είναι εύκολο ακόμα και για εμάς που έχουμε μεγαλώσει με στερεοτυπικά πρότυπα να απεμπλακούμε από τους ρόλους που οι άλλοι, μας τοποθετούν στο μυαλό τους.
Με τα χρόνια και με προσωπική δουλειά με τον εαυτό μου προσπαθώ να μην επηρεάζομαι, πετάω ό,τι δεν μου κάνει και ανάλογα την περίπτωση απαντώ.
Είμαι μαμά αλλά είμαι και γυναίκα. Και επαγγελματίας. Και όλα. Μια γυναίκα είναι ό,τι θέλει και όπως θέλει και είναι πολύ απελευθωτικό όταν το συνειδητοποιείς».
Ένα ακόμη όπλο κατά του σεξισμού είναι η αναζήτηση συμμάχων – ένα από τα ζητήματα που ανέδειξε το κίνημα #MeToo. Πιστεύεις ότι αν μιλήσει μία γυναίκα, τότε ανοίγει ο δρόμος ώστε να μπορέσουν να μιλήσουν και άλλες; Σου έχει τύχει κάποιο περιστατικό παρενόχλησης εντός εργασιακού χώρου ή έχεις δει να συμβαίνει κάτι αντίστοιχο σε συνάδελφό σου;
«Μα αυτό είναι το κύριο όπλο. Μίλα. Συγχρόνως βάλε όρια.
Δεν μου έχει συμβεί προσωπικά κάποιο περισταστικό, αλλά έχει συμβεί σε δικό μου άνθρωπο που δούλευε στα media.
Η κατάληξη; Η γυναίκα παραιτήθηκε και εκείνος αλώνιζε. Δεν μίλησε ποτέ κανείς. Πιστεύω ακράδαντα πως αυτό τώρα δεν θα συνέβαινε».
Περισσότερα για το #thema_isotitas
Οι απόψεις που εκφράζονται στο παρόν αποτελούν προσωπικές απόψεις του συντάκτη / της συντάκτριας και δεν απηχούν απαραίτητα τις απόψεις του Χρηματοδοτικού Μηχανισμού του ΕΟΧ ή του Διαχειριστή Επιχορήγησης του Προγράμματος Active citizens fund στην Ελλάδα (Ίδρυμα Μποδοσάκη σε συνεργασία με το SolidarityNow).
Το Έργο «Η Ισότητα των Φύλων στην Πρώτη Σελίδα» υλοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος Active citizens fund, με φορέα υλοποίησης την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και εταίρο τη Liquid Media.
Το πρόγραμμα Active citizens fund, ύψους €13,5 εκ., χρηματοδοτείται από την Ισλανδία, το Λιχτενστάιν και τη Νορβηγία και είναι μέρος του χρηματοδοτικού μηχανισμού του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ) περιόδου 2014 – 2021, γνωστού ως EEA Grants. Το πρόγραμμα στοχεύει στην ενδυνάμωση και την ενίσχυση της βιωσιμότητας της κοινωνίας των πολιτών και στην ανάδειξη του ρόλου της στην προαγωγή των δημοκρατικών διαδικασιών, στην ενίσχυση της συμμετοχής των πολιτών στα κοινά και στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τη διαχείριση της επιχορήγησης του προγράμματος Active citizens fund για την Ελλάδα έχουν αναλάβει από κοινού το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το SolidarityNow.
Built with Shorthand